Station Amsterdam Amstel – Amsterdam

Het Station Amsterdam Amstel, dat werd geopend in 1939, was het resultaat van de gezamenlijke inspanningen van spoorarchitect H.G.J. Schelling en stadsarchitect J. Leupen en paste binnen het stedenbouwkundige ontwerp van Cor van Eesteren voor de Watergraafsmeer. Het werd gezien als het meesterwerk van Schelling, die van grote invloed is geweest op de twintigste-eeuwse spoorarchitectuur, en werd in 2004 aangewezen als Rijksmonument. De renovatie en uitbreiding van het station zijn gericht op herstel van de monumentale waarden enerzijds, en anderzijds op het aanpassen van het station aan het groeiende, intensieve gebruik ervan, en aan de eigentijdse eisen aan toegankelijkheid en comfort van reizigers. Het oorspronkelijke functionalistische idee van de ‘geoptimaliseerde vervoersmachine’ is daarbij een waardevol en nog steeds actueel uitgangspunt voor het ontwerp van de renovatie. Na de afronding van de renovatie van de historische oostzijde zullen in de komende jaren nog diverse aanpassingen plaatsvinden in het reizigersdomein. Op termijn zal het station voorzien worden van een nieuwe stationshal aan de westzijde. Het station functioneerde niet meer zoals het ooit bedoeld was. Het was niet meer die moderne wissel die op elegante wijze eenheid aanbracht tussen de verschillende niveaus van het gebouw, elk verantwoordelijk voor een andere vorm van vervoer: trein, bus, fiets, voetganger, auto, tram, en (later in de jaren zeventig) metro. Niet langer was het gebouw afgestemd op de intuïtie van de gebruikers – die 50.000 dagelijkse reizigers die alleen maar in aantal zullen toenemen. Bij zo’n project is het de rol van de architect om onzichtbaar te zijn. Het vraagt om een zeer terughoudende aanpak, waarbij nieuwe toevoegingen ontworpen worden binnen het historische, ruimtelijke en vormgevingsidee van het bestaande gebouw. ‘Ik vergelijk ons werk als stationsarchitect vaak met tuinieren. Het gaat over de verantwoordelijkheid nemen om ergens langere tijd voor te zorgen. Een transformatie die zich stap voor stap voltrekt in plaats van een groots en meeslepend project. Voor ons was dit een unieke ervaring,’ zegt Office Winhov-partner Jan Peter Wingender. ‘En het is precies wat een gebouw als het Amstelstation verdient.’