4.1 Effect van de adviezen

De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2020 zijn vrijwel alle adviezen van de commissie overgenomen door het college van B&W. Het college is zeven keer contrair gegaan.

1. Het college is contrair gegaan bij een negatief advies van de commissie omtrent het legaliseren van een composiet erfafscheiding in een donkere kleurstelling aan de Hyacintenstraat in Volendam. De commissie maakte bezwaar tegen het materiaal- en kleurgebruik. Conform de welstandsnota dient kleur- en materiaalgebruik afgestemd te worden op het hoofdgebouw of gebruik gemaakt te worden van een natuurlijk materiaal. Naar aanleiding van het advies van de commissie wordt bamboe tegen de schutting geplaatst. Een erfafscheiding van bamboe acht de commissie een passende oplossing mits het composiet echt verwijderd wordt. In afwijking van het advies van de commissie heeft het college van Burgemeester en Wethouders besloten in te stemmen met het handhaven van de bestaande schutting als draagconstructie voor de bamboematten onder voorwaarde dat alleen de staanders vanaf de buitenzijde zichtbaar zijn. Een bamboemat als schutting is niet stabiel zonder achterliggende constructie. De bestaande schutting van composiet wordt in dit geval als draagconstructie gebruikt.

Erfafscheiding Hyacintenstraat, de bamboe is nog niet geplaatst. Beeld: Marc Steur, gemeente Edam-Volendam.

2. De commissie heeft negatief geadviseerd over de bouw van een brug met toegangspoort in Middelie. De poort heeft een hoogte van 1,80m en voldoet daarmee niet aan het bestemmingsplan en hetgeen gesteld is in de welstandsnota. Een erfafscheiding vóór de voorgevel mag niet hoger zijn dan 1,00 meter. Het college van Burgemeester en Wethouders heeft geoordeeld dat de commissie de van toepassing zijnde criteria juist heeft geïnterpreteerd, maar dat het advies niet in lijn is met eerdere adviezen voor soortelijke poorten in het gebied. Gelet op de precedenten in het gebied heeft het college besloten af te wijken van het advies van de commissie. De commissie vraagt aandacht voor het ontbreken van specifieke criteria voor entreepoorten en adviseert hier beleid op te maken.

Entreepoort in Middelie. Beeld: Marc Steur, gemeente Edam-Volendam.

3. Aan de commissie wordt een legalisatieverzoek voorgelegd met betrekking tot het inpakken van de dakrand en tuit met zink bij een woning aan de Vijzelstraat in Edam. De commissie is van mening dat de eenvoudige gevel te grof wordt ingepakt en adviseert de tuit af te dekken met hardsteen. Het college van Burgemeester en Wethouders heeft geoordeeld dat de wijziging ondergeschikt is en aansluit bij de andere tuitgevels in het Beschermde Stadsgezicht van Edam, welke op dezelfde wijze zijn bekleed met zink. Vanwege de bijzondere individuele omstandigheden en de locatie van de woning waarbij de tuitgevel in het smalle straatje nauwelijks opvalt, heeft het college van Burgemeester en Wethouders in afwijking van het advies van de commissie ingestemd met de legalisatie.

Woning aan de Vijzelstraat in Edam. Beeld: Marc Steur, gemeente Edam-Volendam

4. De stolpboerderij (rijksmonument) aan de Gevangenpoortsteeg in Edam wordt getransformeerd tot een Bed & Breakfast. Om, ten behoeve van het nieuwe gebruik parkeren op eigen terrein mogelijk te maken wordt een doorgang gemaakt in de bestaande schuur. De commissie adviseert negatief. Door het mogelijk te maken om met een auto door de schuur te rijden ontstaat een atypisch en onbegrijpelijk bouwwerk. Tevens is de commissie van mening dat de geparkeerde auto’s de kwaliteit van deze bijzondere, beschermde locatie niet ten goede komt. De commissie spreekt van een onwenselijke ontwikkeling waarbij de ruimtelijke kwaliteit van het groen langs de voormalige vesting (rijksmonument) onder druk komt te staan. Als oplossing wordt aangedragen om elders te parkeren. Het college van Burgemeester en Wethouders heeft het advies van de commissie met betrekking tot het wijzigen van de bestaande schuur overgenomen, maar in afwijking van het advies van de commissie besloten wel in te stemmen met de voorgestelde parkeeroplossing. Het parkeren van auto’s naast de bestaande schuur is volgens het bestemmingsplan toegestaan. Parken in de openbare ruimte is wel onderzocht, maar niet mogelijk.

Gevangenpoortsteeg in Edam. Beeld: Marc Steur, gemeente Edam-Volendam

5. De aanvraag voor het vervangen van de houten puien door aluminium puien bij een pand aan de Brugstraat in Volendam, gelegen in het cultuurhistorisch attentiegebied werd in 2020 aan de commissie voorgelegd. Op het moment van de beoordeling was het project reeds uitgevoerd. De commissie heeft bezwaar tegen het gebruik van aluminium puien en deuren omdat aluminium niet past binnen het palet van gebiedseigen materiaalgebruik en daarmee in strijd is met het welstandsbeleid en de erfgoedverordening. In afwijking van het advies van de commissie heeft het college van Burgemeester en Wethouder besloten de gevelwijziging te legaliseren omdat zij handhaving en aanpassing niet proportioneel vindt.

Brugstraat oude situatie en nieuwe situatie. Beeld: Marc Steur, gemeente Edam-Volendam

6. Aan de Burgemeester Steertstraat in Oosthuizen wordt een scootersafe geplaatst in de voortuin van een woning in een rij. De commissie heeft negatief geadviseerd omdat zij van mening is dat de scootersafe op geen enkele manier aansluit bij de architectuur van de woning. Vanwege de medische noodzaak en het feit dat het niet mogelijk is om de scooter aan de achterzijde te stallen heeft het college van Burgemeester en Wethouder besloten af te wijken van het advies van de commissie en in te stemmen met het plaatsen van een scootersafe in de voortuin van de woning. De commissie gaat graag in overleg met de gemeente om een strategie te bepalen voor de omgang met bergingen voor scootmobielen in de voortuin.

Scootersafe aan de Burgemeester Steertstraat in Oosthuizen

7. Aan de commissie wordt de aanvraag voorgelegd voor het plaatsen van 8 zonnepanelen op het dak van een woning die is gelegen binnen Zone C van het Beschermd Stadsgezicht Edam. Zonnepanelen mogen in dit gebied vanuit de openbare ruimte zichtbaar zijn, waarbij geldt dat ze in een regelmatige rangschikking op een horizontale lijn geplaatst moeten worden. De commissie adviseert negatief omdat zij niet kan spreken van een regelmatige rangschikking op horizontale lijn. Het college van Burgemeester en Wethouders heeft geoordeeld dat de commissie de van toepassing zijnde criteria in de welstandsnota op een juiste manier heeft toegepast. Toch heeft zij andere redenen om de omgevingsvergunning te verlenen. Overeenkomstig het bepaalde in het bestemmingsplan zijn de zonnepanelen, naar mening van het college, geplaatst in een regelmatige rangschikking op een horizontale lijn. Op het moment dat er planologisch gezien medewerking wordt verleend, in dit geval met betrekking tot de rangschikking van de zonnepanelen, is het niet meer aan de commissie om over dit aspect te adviseren. Het college van Burgemeester en Wethouder heeft om deze reden en vanuit het aspect duurzaamheid in afwijking van het advies van de commissie besloten in te stemmen met de aanvraag.

Vergunde situatie aan het Jonkerlaantje. Beeld: Marc Steur, gemeente Edam-Volendam

Positief effect van welstand in Beets.

Aan de commissie wordt de aanvraag voorgelegd voor het verbouwen van een stolpboerderij. Aan de voorzijde wordt een dakopbouw toegevoegd met wolfseind, op het zij- en achterdakvak een aangekapte dakkapel, in ieder dakvlak worden bovenin twee dakramen geplaatst, de gevels worden voorzien van parelwit stucwerk, het dak wordt bedekt met kunstriet en de kozijnen zijn gedacht in kunststof. De commissie heeft bezwaar. Zij is van mening dat de karakteristieke stijlkenmerken van de stolpboerderij onder druk komen te staan en adviseert onderzoek te doen naar de historie van de stolpboerderij en gebruik te maken van stolpeigen detaillering, kleur- en materiaalgebruik. Het plan wordt aangepast. Aan de voorzijde wordt een stenen dakopbouw met zadeldak gerealiseerd. Het stucwerk, de kunststof kozijnen en het kunstriet komen te vervallen. Het bestaande metselwerk blijft behouden, de kozijnen worden van hout en het dak wordt bedekt met donkere kruispannen. Alleen aan de achterzijde wordt nog een dakkapel geplaatst en een aantal dakramen is komen te vervallen. De commissie is positief en spreekt van een aanzienlijke verbetering.

Eerste plan en laatste plan. Beeld: Make Over Groep

Positief effect van welstand aan de Populierenlaan in Volendam.

Aan de commissie wordt de aanvraag voorgelegd voor het verbouwen van een woning in een rij. De belangrijkste wijziging is het vervangen van de tuitgevel door een trapgevel, iets dat de commissie bezwaarlijk acht. De huidige woning staat in een rij met woningen die zich kenmerken door tuitgevels. In de welstandsnota staat omschreven dat daar waar sprake is van een duidelijke repetitie van type, gevel, (…)dit moet worden voortgezet en gehandhaafd. Indien er (nog) samenhang en ritmiek aanwezig is in het straatbeeld mag dit door een incidentele gevelwijziging niet worden verstoord. De commissie acht het van belang dat de eenheid van het blok behouden blijft en adviseert de tuitgevel te behouden. Het aangepast plan toont het behoud van de tuitgevel.

Eerste planBeeld: Q-FRESCO

Eerste plan. Beeld: Q-FRESCO

Laatste plan. Beeld: Q-FRESCO

4.2 Adviezen ruimtelijke plannen

In 2020 is de commissie betrokken geweest bij 10 ruimtelijke plannen, zoals de bouw van 28 woningen aan het Tunnelpad in Oosthuizen en de bouw van 24 appartementen en 11 woningen in cluster 6 van de Broeckgouw in Volendam en de bouw van 81 woningen aan de Baandervesting in Edam.

De commissie heeft met belangstelling kennis genomen van het plan voor de bouw van 28 grondgebonden woningen in Oosthuizen. De woningen worden verdeeld over vier woonblokken en worden gebouwd op de locatie van een voormalige school. De commissie acht een dergelijke ontwikkeling achter het dorpslint van Oosthuizen goed voorstelbaar en gaf op stedenbouwkundig niveau een aantal belangrijke aandachtspunten mee. De kwaliteit van het plan is gelegen in de ruimtelijke opzet richting de achterliggende groene omgeving, de commissie heeft geadviseerd de zichtlijnen tussen de bouwblokken op het open gebied verder te versterken. Een ander discussiepunt waren de losstaande bergingen aan de voorzijde van de woningen die een grote impact hebben op de kwaliteit van de openbare ruimte en het straatbeeld. De commissie heeft daarom geadviseerd om de bergingen te integreren in de architectuur. Ook heeft de commissie aandacht gevraagd voor de tuinen aan de waterzijde en de kans op verrommeling die daar bestaat. Het zou goed zijn om bepaalde randvoorwaarden op te nemen in het bestemmingsplan en/of verkoopvoorwaarden met betrekking tot de oever.

Stedenbouwkundige opzet

3D visualisatie van het Tunnelpad. Beelden: RIETVINK Architecten

3D visualisatie van cluster 6 in de Broeckgouw, beeld: Rudy Uytenhaak partners architecten

In 2020 werd het plan voor de bouw van 81 woningen aan de Baandervesting in vooroverleg aan de commissie voorgelegd. Het plangebied ligt binnen de historische vesting en daarmee in het beschermd stadsgezicht van Edam. Het ontwerp tracht aan te sluiten op de bestaande karakteristieken en gaat uit van beeldbepalende kwaliteiten van bestaande bebouwing en de structuur van Edam om deze te vertalen naar nieuwe woningen. Er wordt een stadsblok gecreëerd dat in verschijningsvorm aansluit bij het historische centrum van Edam. Het plan kenmerkt zich door individuele panden, variatie en diversiteit. De commissie heeft veel waardering voor het plan en geeft als belangrijkste opmerking mee dat het van belang is dat de nieuwe ontwikkeling aansluit bij het bestaande stadsgezicht van Edam. Daarbij is het van belang dat beeldbepalende karakteristieken van de bestaande bebouwing en structuur van Edam worden vertaald in het nieuwe plan. Een afwisselend gevelbeeld, dansend silhouet en de hoogte van het pand verschilt bij voorkeur van het naastgelegen pand. De commissie kijkt met veel belangstelling uit naar de aanvraag omgevingsvergunning.

Gevelaanzichten Baandervesting. Beeld: Mulleners + Mulleners Architecten

4.3 Kwaliteitsgesprekken, procesbegeleiding, beleidsontwikkeling

De adviseurs van MOOI Noord-Holland doen meer dan hun werk in de gemeentelijke adviescommissies. Wij ondersteunen vrijwel alle gemeenten in Noord-Holland bij het behoud en de ontwikkeling van omgevingskwaliteit. Voor de gemeente Edam-Volendam hebben wij de volgende ondersteunende activiteiten uitgevoerd:

• Beleidsontwikkeling: de commissie heeft geadviseerd over het aanpassen van de welstandscriteria betreffende de Broeckgouw en over de aanvulling op het Beeldkwaliteitplan Waterrijk. Tevens heeft de commissie gereageerd op de evaluatie van de Erfgoednota.

4.4 Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland

Medewerkers en bestuurders van Noord-Hollandse gemeenten kunnen bij het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland terecht met vragen over alles wat met erfgoed en cultuurlandschap te maken heeft. Het Steunpunt is een samenwerking tussen MOOI Noord-Holland en Stichting NMF en wordt mogelijk gemaakt door provincie Noord-Holland en de RCE. Het Steunpunt organiseert diverse netwerk- en kennisbijeenkomsten door het jaar heen en levert informatie over erfgoed in de Omgevingswet en het landschaps- en erfgoedbeleid van diverse overheden. Ook kunnen gemeenten concrete zaken voordragen voor een expertmeeting, een onderzoek of als interessant voorbeeldproject op het gebied van duurzaamheid en herbestemming of het inpassen van zonnevelden in een kwetsbaar cultuurlandschap. Kijk voor inspiratie en voorbeelden eens op www.steunpunterfgoednh.nl. De Steunpunt-kaartviewer biedt een rijke bron aan informatie over allerlei erfgoedzaken, ook in uw gemeente.

De gemeente Edam-Volendam heeft ook gebruik gemaakt van het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland. De medewerkers van de afdeling Erfgoed en van de afdeling Omgevingsbeleid namen deel aan de Netwerkbijeenkomst en aan de masterclass Erfgoed en de Omgevingsvisie. Daarnaast heeft een medewerker van Sport en Onderwijshuisvesting deelgenomen aan het Erfgoedteam Waardevolle Schoolgebouwen en heeft een medewerker Duurzaamheid en Milieu deelgenomen aan het Erfgoedteam Behoud groen Erfgoed.