2.1 Even voorstellen

De Welstandscommissie Haarlemmermeer is benoemd door de gemeenteraad en samengesteld uit ervaren en vakbekwame adviseurs met kennis die nodig is binnen de gemeente Haarlemmermeer.

Het goed beoordelen van alle ruimtelijke aspecten van een initiatief of plan vraagt kennis, ervaring en vakmanschap. De adviseurs zijn specialisten op het terrein van landschap, stedenbouw, cultuurhistorie en architectuur en zij zijn onafhankelijk ten opzichte van de gemeentelijke organisatie en het gemeentebestuur. In 2020 bestond de commissie uit de volgende adviseurs:

De commissie werd ondersteund door:

Tot maart 2020 werd de commissie ook bijgestaan door Thom Weterings, stedenbouwkundige gemeente Haarlemmermeer. Thom werd ziek. Hij en de commissie hadden goede hoop dat hij in januari 2021 weer zou kunnen beginnen, maar helaas kreeg hij eind december slecht nieuws. Thom is op 14 januari 2021 overleden.

2.2 Werkwijze

In het jaar 2020 ging het anders dan verwacht. Aan het begin van het jaar werd nog in het raadhuis van de gemeente vergaderd. Vanaf de eerste week van maart werd via MS-Teams vergaderd. De stukken werden vooraf door de plantoelichters in een Onedrive-map gezet zodat de commissieleden de stukken konden inzien. Initiatiefnemers en eventueel hun adviseur en/of ontwerper waren nog steeds in de gelegenheid gesteld om het initiatief toe te lichten. In 2020 is dat in 137 behandelingen gebeurd, 21% van het totaal aantal behandelingen, hetzelfde als in 2019. Verwacht werd dat er meer bezoek zou zijn, omdat je via MS-Teams makkelijker aanwezig kunt zijn. Belanghebbenden en geïnteresseerden zijn van harte welkom om de behandeling van de plannen te volgen. Deze mogelijkheid bestond nog steeds. Ondanks het meer op afstand vergaderen, heeft de commissie en de gemeente getracht te zorgen voor een prettige en respectvolle gespreksomgeving. De vergaderdata voor uw gemeente vindt u via deze link.

Ook de polderarchitect Joop Slangen komt regelmatig langs om in een vroeg stadium over grotere projecten te overleggen. De commissie waardeert dit, en van de andere kant ziet de gemeente er ook de toegevoegde waarde van in om de expertise van de commissie in te schakelen.

De Welstandscommissie maakt er een goede gewoonte van om een excursie te houden om nieuwe planontwikkelingen te bezoeken en om uitgevoerde projecten te bekijken. Door de COVID- maatregelen kon de excursie op 14 oktober 2020 jammer genoeg niet doorgaan.

Vergaderen in het COVID- tijdperk: Grote commissievergadering met de polderarchitect

De adviezen

Van elke planbehandeling, of dit nu gaat om een vergunningaanvraag of om een vooroverleg, stelt de commissie een advies op. We streven ernaar dat het advies begrijpelijk is voor iedereen; dus helder geschreven en zonder gebruik van onnodig jargon. Bovendien moet het advies juridisch houdbaar zijn. De gemeentelijke plantoelichter zorgt voor het openbaar maken en versturen van de adviezen naar het college, de aanvrager en eventuele andere belanghebbenden.

Planregistratiesysteem

Nu worden de adviezen nog vastgelegd in een door MOOI Noord-Holland ontwikkeld planregistratiesysteem, genaamd CorSys. De commissiecoördinator, de plantoelichter en de commissieleden hebben toegang tot dit systeem en kunnen te allen tijde de geschiedenis van de planbehandeling raadplegen. Een nieuw verbeterd systeem dat het digitaal werken nog verder verbetert, heeft enige vertraging opgelopen, maar zal in 2021 geïmplementeerd worden. Dit nieuwe systeem krijgt de naam (MOOI) DARS (Digitaal Advies Registratie Systeem). Alle gemeenten kunnen hier gebruik van maken, ook voor de plannen die ambtelijk beoordeeld worden. MOOI Noord-Holland zal de gebruikers begeleiden bij de toepassing ervan.

Gemandateerde commissie

Niet alle plannen worden door de voltallige commissie behandeld. Een architectlid van de adviescommissie is gemandateerd voor het behandelen van de kleinere plannen. In 2020 gebeurde dit in 66% van het aantal planbehandelingen. De gemachtigde van de commissie komt in principe eens in de week op locatie voor de planbehandeling of beoordeelt de plannen digitaal. Vrijwel het gehele jaar 2020 is het om een digitale beoordeling gegaan. Een plantoelichter van de gemeente legt kleine plannen voor zoals verbouwingen, dakkapellen, schuttingen en kleine wijzigingen betreffende eerdere aanvragen. Gebleken is dat een zogenaamd kleiner plan niet perse makkelijker te beoordelen hoeft te zijn: bij een verbouwing komt meer kijken dan alleen het bouwwerk op zich, maar ook zaken als de aansluiting op het bestaande, het trendsetterprincipe, de bebouwing in de omgeving waar misschien al diverse veranderingen plaats hebben gevonden en de impact op de ruimtelijke kwaliteit. Plantoelichters en de gemandateerde doen er alles aan om een zo compleet beeld te krijgen van de aanvraag. Ook bij de gemandateerde planbehandeling zijn initiatiefnemers van harte welkom.

Digitaal: gemandateerde vergadering

Ambtelijke behandeling

Niet alle plannen worden door de Welstandscommissie behandeld. Sinds de invoering van de huidige welstandsnota, in 2013, is ook de ambtelijke toetsing ingevoerd. Dit gebeurt in het geval een plan voldoet aan de sneltoetscriteria uit de nota. Ook als het om een trendvolger gaat, kan de behandelend ambtenaar het plan afdoen. Verder kan een ambtenaar een plan dat door de grote commissie als advies een “niet akkoord, tenzij” heeft gekregen zelf afhandelen.

Supervisie

Voor grotere herstructureringsplannen en nieuwbouwprojecten kan door de gemeenteraad een supervisor of kwaliteitsteam onder leiding van de polderarchitect of een ontwerper worden aangesteld. Als de inrichtingsfase is afgerond wordt de supervisie over het algemeen beëindigd en worden aanvragen door de Welstandscommissie Haarlemmermeer beoordeeld. Het toetsingskader wordt dan het vastgestelde beeldkwaliteitsplan.

De supervisor is benoemd tot een gemandateerd welstandslid en is bevoegd om onder verantwoordelijkheid van de welstandscommissie de welstandsadviezen voor plannen in een gebied waar een vastgesteld beeldkwaliteitsplan geldt, af te doen. De commissie heeft helaas weinig zicht op de werkzaamheden van de supervisors. Gezien haar eindverantwoordelijkheid ziet zij dit wel als voorwaarde.  Op 2 september heeft de commissie wel een overleg gehad met de supervisor van Schiphol. Beide partijen benadrukken het belang van een periodiek overleg. Ook vormt het overleg met een aantal gemeentelijke Q-teams onder supervisie van de polderarchitect een goede uitzondering. Het zou echter aan te bevelen zijn om een overleg te beleggen met alle supervisors om zodoende kennis te nemen van elkaars werkzaamheden.

Naar aanleiding van de behandeling van een gewijzigd plan:

“Een geluk bij een ongeluk, want het nu voorliggende plan is veel mooier.”

–  Aanvrager dakopbouw in Nieuw-Vennep

2.3 Beoordelingskaders

Er zijn meerdere beoordelingskaders waar de commissie rekening mee houdt. Eind 2020 is er een digitale nota tot stand gekomen waarin de nota’s van Haarlemmermeer en Haarlemmerliede en Spaarnwoude zijn opgenomen. Het betreft een samenvoeging van de bestaande nota’s en niet een integratie in een nieuwe nota.

De welstandsnota van het “oude” gebied Haarlemmermeer is relatief beknopt en bevat een beperkt aantal welstandscriteria. Hierdoor wordt een groot beroep gedaan op de expertise, inzet en interpretatie van de leden van de Welstandscommissie om te beoordelen welke plannen een positieve bijdrage leveren aan de ruimtelijke kwaliteit van de Haarlemmermeer en wanneer die kwaliteit in het geding dreigt te komen.

Op een digitale welstandskaart kunnen aanvragers zien welke welstandsregels geldig zijn in de verschillende gebieden.

Naast de welstandsnota zijn er ook welstandscriteria opgenomen in beeldkwaliteitsplannen.

De beoordelingskaders zijn, naar de mening van de commissie over het algemeen goed toepasbaar en dragen bij aan de constructieve dialoog die we voeren met initiatiefnemers. Wel bestaan er verschillen in de welstandsbeleid van het “oude” Haarlemmermeer en het oude gebied Haarlemmerliede en Spaarnwoude. De commissie zou graag een afstemming willen zien in het beleid, zodat ze op een eenduidige manier kan beoordelen.

Gezien de impact op de ruimtelijke kwaliteit heeft de gemeente gekozen voor een duidelijk beleid ten aanzien van de reclame-uitingen. 65 van de planbehandelingen in 2020 betroffen reclames. De gemeente Haarlemmermeer heeft in de welstandsnota een aparte paragraaf voor reclame-uitingen, maar hierin ontbreken criteria voor de laatste ontwikkelingen. Die betreffen met name de LED schermen en LED masten. Ook hier is op de ene plek meer mogelijk dan op de andere. De commissie zou hiervoor graag beoordelingskaders zien, bijvoorbeeld ook ten aanzien van de intensiteit van het licht, eventuele dag- en nachtsituaties en ook het tempo waarin het beeld wisselt. De Federatie Ruimtelijke Kwaliteit heeft in 2019 een leidraad opgesteld voor gemeentelijk beleid over dergelijke uitingen. Deze zou de gemeente mee kunnen nemen om criteria op te stellen.