Witte kruissteekjes

Van een afstand naar Oostzaan kijkend zie je aan de horizon een donkere rafelige rand met een aaneenschakeling van schuurtjes, aanbouwen en opbouwen, vrolijk afgezoomd met een kruissteekpatroon van witte daklijsten. Dit beeld dreigt te verdwijnen. De woningen worden groter,  witter en meer ‘gladgestreken’ en dat maakt dat het karakteristieke dorpsbeeld steeds meer gaat lijken op een willekeurige nieuwbouwwijk.

Begin 2021 is de nota Behoud dorpsaanzicht en openbare ruimte vastgesteld. Een memorabel moment. De titel zegt het al: een nota die vooral belang hecht aan het dorpsaanzicht en de kwaliteit van de openbare ruimte. Een nota die zich richt op de stedenbouwkundige en landschappelijke inpassing en de (potentiële) kwaliteiten van het dorp. De gedetailleerde lijst met afvinkbare regels uit de oude nota is daarmee verleden tijd. Omgevingskwaliteit, zo is het idee, ligt in Oostzaan immers niet besloten in een strenge architectonische stijl maar in de manier waarop gebouwen zich verhouden tot hun omgeving en tot elkaar. Dat maakt maatwerk mogelijk en biedt de burger meer ruimte, als het ontwerp maar past in het aanzicht van het dorp.

Een overgang van oud naar nieuw beleid is nooit eenvoudig. Niet voor de planindieners, maar ook niet voor de commissieleden. Waar we tot nu toe in feite ‘enkel’ hoefden te verwijzen naar de regels,  moeten wij nu actiever het gesprek aangaan en op basis van kennis en overtuigingskracht bewoners meenemen in het gedachtegoed van het dorp. Dit impliceert een open dialoog, die vergt dat de gesprekspartner meedenkt en meebeweegt. Als je je droomhuis al helemaal hebt uitgedacht, tot en met een kookeiland en inloopkast dan is het moeilijk schakelen en meebewegen, zo leert de praktijk.

Andersom is het ook voor de architecten in de commissie even wennen. De lijst met regels uit de oude nota bood houvast en het is onmogelijk om niet naar de gevelcompositie en het architectonisch detail te kijken. Ook het detail maakt of een woning zich voegt of niet.

Met dit dilemma hebben we het afgelopen jaar getracht de mooie middenweg te bewandelen. Zo zijn op Noordeinde 124, ondanks ons pleidooi voor de toepassing van de meer passende houten boeiboorden, de stadse doorgemetselde ‘geveloren’ gebleven, maar biedt de nieuwe woning wel meer doorzicht naar het achterliggende landschap en komen er houten luiken. Ook de woning aan de haal 61 is qua architectuur vrij stads. Maar de verandering van een 2-laagse woning met een schildkap naar een eenlaagse woning met een eenvoudig zadeldak is hier de belangrijkste winst!

Of het ons gelukt is afgelopen twee jaar in de geest van de nota het dorpsaanzicht te behouden en/of iets bij te sturen horen wij graag. Zelf, de plannen terugziend had ik toch maar wat graag die witte boeiboorden er doorheen gekregen om het witte kruissteekpatroon intact te houden…..

Marlies van Diest

Voorzitter welstandscommissie Oostzaan