Sluishuisje – Zaandam

Het sluishuisje is een ode aan het veenweidelandschap en de Zaan. De gevel bestaat uit de exacte weergave van de kaart van Zaandam uit 1812 die uitgesneden is uit de stalen huid. Als het donker is wordt het verlicht en werkt het huisje als een lantaarn. In de vormgeving zijn diverse elementen uit de Zaanse houtbouw verwerkt. Zo zie je geschulpte windveren in contrasterend wit. En in de top de makelaars, twee dansers die dansen op het veen. Het dak heeft de voor deze streek zo kenmerkende hellingshoek, gebaseerd op de 3/4/5-verhouding. Ook is de scheefstand van menig houten huisje weergegeven d.m.v. de niet haakse hoeken. Zo is er een bonkig stoer stalen huisje ontstaan, dat tóch ook elegant is. Het ligt in de bedoeling om het huisje over 3 jaar te draaien, als de Groote Sluis gerenoveerd is. Dan komt het te liggen waar het echt hoort: langszij, voeten in de Zaan, die van een Venetiaanse pracht is door de gebouwen die zich in de waterlijn weerspiegelen. De huid bestaat uit een ajour uitgesneden landkaart uit 1812 van Zaandam. Het gebruikte plaatmateriaal is 6 mm dik CorTen-staal: dit krijgt een roestend oppervlak zonder dat het verder doorroest. De oranjebruine kleur past wonderschoon bij het 18e eeuwse metselwerk van de monumentale omgeving. In de gevels en het dak zijn 42 panelen opgenomen waarop duizenden ovalen minutieus zijn uitgesneden met een lasersnijmachine. Het resultaat is een ragfijne vitrage, die in het geheel niet meer doet denken aan de zwaarte van staal. De Hoogendam is de navel van Zaandam, die vroeger geheel bebouwd was: “Sans pareil” – zonder weerga – om Napoleons woorden aan te halen. Toen Napoleon in 1811 Zaandam bezocht, heeft hij opdracht gegeven om Nederland naar Frans systeem geheel in te meten en een kadaster op te stellen met de eigendomsrechten, waardoor er belasting geheven kon gaan worden. Dit heeft een exacte kaart van Nederland opgeleverd die voor Zaandam al in 1817 klaar was: die kaart is gebruikt voor het nieuwe sluishuisje. Het nieuwe sluishuisje begeleidt de richting van de dam uit het verleden, met zicht op de Oostzijderkerk.