Pamflet #1 DILEMMA’S BIJ DE KWALITEITSADVISERING

Nederland is een ontworpen land, gewonnen op de natuurlijke ondergrond of het water en ingericht met eeuwenlang volgehouden hoogstaand ingenieurswerk. De inrichting van de ruimte was en is een samenspel van economische, sociaalmaatschappelijke en esthetische ambities. Dit heeft geleid tot krachtige landschappen, steden en dorpen. Het belang van cultureel erfgoed, architectonische kwaliteit van bouwwerken, stedenbouwkundige kwaliteit en de kwaliteit van natuur en landschap wordt nog steeds hoog geacht.

Omgevingswet

In de toelichting van de nieuwe Omgevingswet worden deze aspecten dan ook benoemd als pijlers van goede omgevingskwaliteit. Het gaat daarbij zowel om de menselijke beleving als om de intrinsieke waarden die de maatschappij toekent aan de identiteit van gebieden en aan dier- en plantensoorten. Zorg voor goede omgevingskwaliteit is een van de maatschappelijke doelstellingen van de Omgevingswet. Langzaam ontstaat er zicht op de mogelijkheden die nieuwe instrumenten als de omgevingsvisie en het omgevingsplan zullen bieden voor kwaliteitsbeleid. Tegelijk realiseren de meeste mensen zich dat goede omgevingskwaliteit mensenwerk is.

Weinig regels

Je kunt goede omgevingskwaliteit niet borgen zonder te vervallen in regels die weer nieuwe regels oproepen. En dat willen we niet meer. We willen juist die lawine van regels terugdringen. Wat we wél met weinig regels kunnen borgen, is een goed gesprek over de omgevingskwaliteit. Als we de kwaliteit agenderen in alle plan- en ontwerpprocessen, zal dat bijdragen aan een zorgvuldige afweging en goede omgevingskwaliteit. Hoe doe je dat? Hoe krijgen we de initiatiefnemer, de omwonenden, de maatschappelijke organisaties, de deskundigen, de ontwerpers en de bestuurders op een constructieve manier aan tafel?

Expertmeeting

De Omgevingswet geeft speelruimte voor nieuwe vormen van participatie en kwaliteitsadvisering, maar er wordt nog nauwelijks gedebatteerd over de vraag hoe een gemeente de vorm van advisering vindt die bij haar past. Daarom organiseerden Over Morgen, MOOI Noord-Holland en Mooiwaarts op 17 april 2018 een eerste expertmeeting met de centrale vraag ‘Wie adviseert over Ruimtelijke Kwaliteit?”. Als er één ding duidelijk werd, is het wel dat er geen vaste receptuur meer is. Kunnen we wel een menukaart maken voor een goed gesprek over omgevingskwaliteit? De vraag stellen is vele malen gemakkelijker dan hem te beantwoorden. Het roept alleen maar meer vragen op. Doordachte antwoorden zijn slechts beperkt voorhanden.

Estafette

Dit pamflet probeert scherpte aan te brengen in de dilemma’s die het debat kent. Hiermee hopen we vakgenoten uit te dagen deze vraagstukken op te pakken en verder uit te werken. We schetsen vijf dilemma’s als opbrengst van deze eerste expertmeeting. We hopen dat dit pamflet aangevuld wordt naar aanleiding van andere debatten op andere plaatsen. Een estafette waarmee we uiteindelijk ook antwoorden gaan vinden en die menukaart kunnen samenstellen, wetend dat je – net als een goede kok – met elk menu altijd weer zult moeten improviseren.

Projectteam

Dit pamflet kon tot stand komen dankzij alle mensen die een bijdrage hebben geleverd aan de expertmeeting die werd georganiseerd door Over Morgen, MOOI Noord-Hollland en Mooiwaarts, met een financiële bijdrage van het ministerie van BZK. Het debat stond onder leiding van Co Verdaas. Wij hebben ons vrij gevoeld om te putten uit alle ideeën en uitspraken zonder iedereen bij naam te noemen.

Initiatiefnemer expertmeeting: MOOI Noord-Holland
Uitvoering: Over Morgen, MOOI Noord-Holland, MOOIWAARTS
Ondersteund door Ministerie van BZK
Tekst: José van Campen, JEF Muhren, Feddo Zielstra
Ontwerp: Marlous Ruiter, Tabitha Mann